۵ دلیل برای شکست کسب و کار اینترنتی ما

دیاکوبین یک سایت مشاوره آنلاین در زمینه‌های گوناگون دیجیتال مارکتینگ است و تمام رسالت خود را بر این می‌داند که بهترین را برای مخاطبان خود تهیه کند. در مصاحبه‌ای که با شراگیم مرادی داشتم به موضوع این مقاله یعنی شکست کسب و کار اینترنتی اشاره شد. راه اندازی کسب و کار اینترنتی شاید یک تخصص کامل و آکادمیک نباشد اما باید آن را یک توانایی مهم در نظر آورد.

در شکست کسب و کار اینترنتی شاید بسیاری موارد دخیل باشند، اما برخی موارد هستند که بسیار پر تکرارند. در این مقاله می‌خواهم برخی از این موضوعات را با شما مرور کنم.

۱. استارتاپ و بیشتر از آن

کسب و کار اینترنتی در بیشتر موارد در گروه استارت آپ‌ها دسته بندی می‌شوند. این که استارت آپ ها چه هستند و چه نیستند به سختی می‌توان فهمید بهترین چیزی که می‌توانم در این زمینه به شما معرفی کنم پادکست ۱۰ صبح است که در قسمت -۲ امید اخوان و میثم زرگرپور درباره آن صحبت‌های شنیدنی دارند.

اما استارتاپ بودن با شکست کسب و کار اینترنتی شما رابطه مستقیم دارد. استاتاپ‌ها چه در ساخت بیزینس پلن، چه در مرحله تولید محصول اولیه، چه در مرحله تأمین سرمایه و چه در مرحله تبدیل شده به یک کسب و کار جا افتاده و از همه مهم‌تر در مدیریت منابع انسانی و مالی با دیگر انواع کسب و کار‌ها فرق دارند.

اولین دلیل شکست کسب و کار اینترنتی شما همین عدم درک درست از شکل و شمایل و شرایط  یک استارتاپ است. باور کنید کسی که یک شرکت توزیع و پخش سوسیس و کالباس را به مدت ۲۰ سال با موفقیت گردانده است یا نمی‌تواند و یا با چالش‌های بسیار پر هزینه و سختی، می‌تواند مدیریت یک استارتاپ یا کسب و کار اینترنتی مواد غذایی را به دست بیاورد. از سویی دیگر آمار شکست خوردن استارتاپ‌ها در ایران چند برابر دیگر کشور‌هاست که البته با شرایط حال حاضر کاملا طبیعی است.

۲. سرمایه، همه دنیا به دنبال پول می‌گردند

دومین دلیل شکست کسب و کار آنلاین ما پول و مدیریت هزینه است. ورشکستگی در بسیاری از شرکت‌ها با بالا رفتن هزینه و نبود درآمد رخ می‌دهد. اولین فکری هم که به ذهن مدیران عامل و مدیران مالی می‌رسد طبیعتا اخراج نیرو‌‌ها و بعد کاستن و حذف تبلیغات است. این دو عامل چیزی است که سرعت سقوط شما را بیشتر می‌کند. شکست خوردن کسب و کار اینترنتی عملا با اشتباهات در تبلیغات و در نگاه بزرگ‌تر استراتژی‌های مارکتینگ شروع می‌شود و بعد خود را در وضعیت نابه‌سامان نیروی انسانی نشان می‌دهد.

این دو به سرعت هر چه تمام به هدر رفتن پول می‌انجامند و بعد شرایط بسیار متغیر اجتماعی ماست که می‌تواند تیر خلاص را به پیکر نیمه جان کسب و کار اینترنتی مان بزند.

برای شکست خوردن‌ها، ماجرا‌های بسیاری را می‌توان تعریف کرد. اما من از شکست خوردن و دوباره برخاستن یک نفر می‌خواهم با شما صحبت کنم. و البته برای مدیریت سرمایه انسانی مالی یک نکته مهم را بیان کنم.

همایون صنعتی زاده یکی از بزرگترین کار آفرینان ایران

همایون صنعتی زاده یکی از بزرگترین کارآفرینان ایران بود. شاید اگر یک نفر را در ۱۰۰ ساله اخیر بخواهم به عنوان الگوی خود یاد کنم قدرمسلم، صنعتی زاده آن یک نفر است. درباره او می‌توانم صدها کلمه داستان بنویسم اما به نقل از صفحه ویکی پدیای صنعتی زاده کار‌هایی را که انجام داده را بر می‌شمارم:

تأسیس مؤسسه انتشارات فرانکلین

تأسیس سازمان کتاب‌های جیبی

چاپ کتاب‌های درسی ایران و افغانستان

تأسیس کاغذسازی پارس هفت تپه

کشت مروارید در کیش

ساخت کارخانه گلاب زهرا

این همه کار را صنعتی زاده از ۱۳۳۴ تا ۱۳۸۸ انجام داد. یک مستند بسیار جالب درباره آخرین کارش که به همراه همسر خود در کرمان انجام دارد وجود دارد؛ به اسم بانوی گل سرخ  اگر به حوزه کارآفرینی علاقه دارید این مستند را چند بار ببینید.

همایون صنعتی زاده در این مستند درباره راه انداختن یک کسب و کار این گونه می‌گوید:

یک کار را تفریحی و کوچک شروع کنید. بعد کم کم آن را بزرگ کنید.

تفریحی شروع کردن یک کار هزینه کمی دارد. تفریحی شروع کردن یک استارتاپ یا هر کسب و کار دیگری سبب می‌شود، شما با هزینه کم رشد و افت کسب و کار خود را بسنجید. البته شروع کار یک سری ملزومات می‌خواهد اما همین کوچک شروع کردن کار می‌تواند از شکست خوردن کسب و کار اینترنتی ما جلوگیری کند.

۳. شکست مفید است باید شکست خورد

در مورد قبل درباره راهکاری صحبت کردم که هزینه شکست را کم می‌کند. ما با کوچک شروع کردن یک کسب و کار اینترنتی می‌توانیم هزینه‌های شکست را پایین بیاوریم اینجا از شما می‌خواهم، شکست بخورید. دلیل شکست خوردن کسب و کار اینترنتی شما شکست نخوردن شما در کسب و کار‌های کوچک‌تر است. راحتتان کنم تا شکست نخورید راه موفقیت در کسب و کار را نمی‌توانید به دست آورید.

ورشکست شدن یک کسب و کار چیزی عادی است. شاید یک نفر پس‌اندازش را برای این کار از دست دهد و شاید یک نفر دیگر همه زندگیش را؛ همین هم سبب می‌شود که من روی نکته قبل خیلی تأکید کنم. باور کنید مدیریت یک شرکت با ده‌ها کارمند و چندین بخش کار مشکلی است. بازگرداندن یک سرمایه میلیاردی کار سختی است، مهم این است که شما خُرد خرد این فضا و کار را یاد بگیرید.

باور کنید بی‌تجربگی یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین ضرباتی است که به پیکره یک کسب و کار اینترنتی وارد می‌شود. خیلی از ما که این مطلب را می‌خوانیم، دوست داریم یک کسب و کار را برای خود راه اندازی کنیم؛ اما آیا تا به حال در یک کسب و کار اینترنتی کار کرده ایم؟ آیا در آن کسب و کار اینترنتی کارمند خوبی بوده‌ایم؟ آیا مهره کلیدی در این بازی بوده‌ایم.

۴. نداشتن مهره حیاتی

درباره چگونه پول خرج کردن در یک کسب و کار اینترنتی تا حدی حرف زدیم. در این جا می‌خواهم درباره افراد هم با شما صحبت کنم. بهترین حرف‌ها در این زمینه را می‌توانید در کتاب مهره حیاتی پیدا کنید. مهره حیاتی یا linchpin  کتابی است از ست گادین در این کتاب مشخصات افرادی را می‌یابید که در یک کسب و کار نمی‌توان آنها را جایگزین کرد. این که این افراد چه ویژگی‌هایی دارند بهتر است این کتاب را بخوانید.

ولی سوال من این است: آیا در کسب و کار خود چند مهره کلیدی دارید؟ با عرض معذرت خودتان و دیگر هم بنیانگذاران را باید کنار بگذارید. آیا کسانی را دارید که جایگزین ناپذیر باشند. نداشتن این دسته از افراد نیز یکی دیگر از دلایل شکست خوردن کسب و کار‌های اینترنتی شماست است.

۵. نشناختن های مهم اما کوچک

من با بسیار افراد صحبت کرده‌ام که قصد راه اندازی کسب و کاری بزرگ‌تر از دیجی‌کالا و امثال آن را داشته‌اند. پول بسیار زیادی هم در کار خود داشته‌اند و از خرج کردن با رویه و بی رویه آن نیز ترس نداشته‌اند. بهترین دیجیتال مارکتر‌های دنیا را هم برای خود تهیه می‌کرده‌اند اما سه چیز مهم را نمی‌شناختند:

1.  بازار
2.  اطلاعات
3. مراحل رشد کسب و کار

از هر کس که در کاری مشغول است بپرسیم بازار خود را می‌شناسی با سری بالا و صدایی قوی می‌گوید بله می‌شناسم. اما به یاد داشته باشید شما بخشی از بازار را می‌شناسید. اگر بازار قطعات یدکی بازار لوازم آرایشی و یا مصالح ساختمانی را به یک هزارتو یا لابیرنت تشبیه کنیم شناخت شما از بازار مانند یکی از صد ها راه نتیجه بخش این هزارتو است.

برای آن که  راه شما به بیابان شکست کسب و کار اینترنتی  ختم نشود باید راه های بسیار زیادی را در بازار فیزیکی خود بشناسید تا بتوانید محصولات خود را به خوبی بفروشید.

تصویری از یک لابیرنت یا ماز

بعد از آن که دنیای خارج از اینترنت کسب و کار خود را شناختید نوبت به دنیای کسب و کار اینترنتی خود می‌رسد. اینجا اطلاعات حرف اصلی را می‌زند.

از هر یک فروش خود فرض کنید که ۱۰۰ تومان سود نصیب شما می‌شود اما اگر از همین فروش ۱۵۰ تومان اطلاعات به دست نیاورید شکست کسب و کار اینترنتی شما حتمی است. اطلاعات هم باید آماری دقیق و طبقه بندی شده باشد. پس تا می‌توانید آمار به دست آورید. دوران تفریحی کار کردن شما می‌تواند بهترین زمان برای این کار باشد. البته جمع آوری اطلاعات کاری است که تا وقتی در این عرصه به سر می‌برید باید به آن ادامه دهید.

آخرین موضوعی که به شکست کسب و کار اینترنتی شما می‌انجامد مطلع نبودن از مراحل رشد یک کسب و کار آنلاین است. شما نمی‌توانید این دسته از کسب و کار‌ها را از خارج وارد کنید. حتی اگر یک شرکت خارجی باشید هم باید دوران دانه گذاری، تست‌های اولیه بازار سنجی، بازار گردانی، تبلیغات همه جانبه را بگذرانید. باید دوران گمنامی را به سوی دوران خوشنامی طی کنید. همه این‌ها زمان‌بر است. من کمتر کسب و کاری را می‌شناسم که در همان شش، هفت ماه اول تأسیس، به سرعت رشد کرده باشد و به اوج رسیده باشد و سوده هم شده باشد.

این پنج مورد به همراه هزارن نکته باریک‌تر ز مو اینجاست و در ادامه کارمان در دیاکوبین به آنها می‌پردازیم. خوشحال می‌شوم از تجربیاتتان در راه اندازی کسب و کار اینترنتی با من صحبت کنید. منتظر نظرات شما هستم.